De Finse Kerk

Fredriks kyrka of Suomalainen kirkko

De Finse gemeenschap heeft een lange traditie in de Zweedse hoofdstad. Hun kerk is Finska kyrkan (in het Fins: Suomalainen kirkko), officieel Fredriks kyrka naar koning Fredrik I, die in 1725 toestemming gaf voor de aankoop van het barokke gebouw door de Finse congregatie.

Het gebouw recht tegenover het koninklijk kasteel heeft een onopvallende buitenkant, het heeft geen kerktoren, maar het kerkdak wordt gesierd door een kruis. De grote zaal is rechthoekig en biedt met afmetingen van ongeveer 10 bij 20 meter plaats aan ongeveer 400 personen. In het westelijke deel bevindt zich een dubbele galerij, waarvan de borstwering sinds 1734 versierd is met het Finse keizerlijke wapen en de wapenschilden van de Finse regio's. Het altaar werd gemaakt door Lorens Gottman in 1734 en stelt de verrijzenis van Christus voor. De kroonluchters behoren tot de schatten die aan het begin van de Grote Noordse Oorlog werden gered uit wat nu Sovjet-Ingermanland is.

Järnpojken - het kleinste beeldhouwwerk van Zweden

Op de zuidelijke binnenplaats van de kerk staat het kleinste openbare beeldhouwwerk van Zweden, Järnpojken, de IJzeren Jongen. Het beeldhouwwerk, dat in 1959 door Liss Eriksson werd gemaakt, is een echte toeristenmagneet geworden, niet in het minst door de gebruiken die rond de figuur zijn ontstaan. Op koude dagen zetten de bezoekers de kleine jongen graag een muts op of doen hem een sjaal of jas om.

[caption id="attachment_6345" align="alignnone" width="800"] Järnpojken, het kleinste standbeeld van Zweden, in de achtertuin van de Finse kerk.[/caption]

Een bewogen geschiedenis

Lange tijd had de Kerk van Finland geen eigen gebouw. De congregatie gebruikte vanaf 1533 kamers in het voormalige Dominicaanse klooster Svartbrödrarklostret. Het kloostergebouw werd echter in 1547 in opdracht van Gustav Vasa gebruikt als steengroeve voor de stadsversterkingen. De Finse gemeente moest verhuizen naar het huidige Storkyrka, waar zij een preekstoel en een altaar mochten gebruiken. De Finse kerk had geen lobby in Stockholm, haar leden moesten zich onderwerpen aan de meestal niet erg gulle gastheer en alle aankopen zelf financieren. Uit die tijd is een kroonluchter uit 1684 bewaard gebleven. Er volgden verschillende tussenlandingen, waarbij de Finnen steeds aan het kortste eind trokken en verder moesten trekken.

Een eigen kerkgebouw

In 1725 kregen de Finnen eindelijk de kans om het Lilla Bollhuset, het Kleine Bollhus, gebouwd door Georg Sippel, te verwerven. Het gebouw had eerst dienst gedaan voor balspelen voor leden van het hof, werd in de 17e eeuw gebruikt door rondreizende theatergezelschappen en vervolgens als hoftheater, en werd nu onder von Göran Adelcrantz omgebouwd tot kerk. Adelcrantz was een leerling en later medewerker van Nicodemus Tessin de Jongere en was betrokken bij de bouw van het kasteel van Stockholm.

Intussen waren enkele Finse persoonlijkheden erin geslaagd een ambt te verwerven en de congregatie financieel te steunen. Bovendien werden hier kunstschatten uit het handelscentrum van Nyen gered. Nyen lag in Ingermanland, de meest oostelijke uitbreiding van het Zweedse Rijk aan weerszijden van de monding van de Neva en een strategische bufferzone tegen Russische aanvallen. Terwijl de Zweden zich daar als bezetters gedroegen, had de aangemoedigde instroom van Finnen meer succes. Weldra vormden de Finnen er de Germaanse taal- en bevolkingsgroep. De kerkschatten zouden door de Russische troepen zijn vernietigd toen zij Ingermanland in de Grote Noordse Oorlog heroverden.

De Russische bezetting van Finland in 1742/43 betekende een Finse toestroom naar Stockholm. De situatie van de gemeente was echter nooit zeker, en in 1806 werd het kerkgebouw om esthetische redenen bijna gesloopt. In 1808 brak de Russisch-Zweedse oorlog uit, waardoor Rusland zijn suprematie in het Oostzeegebied consolideerde. Finland behoorde nu als groothertogdom bij Rusland, en Zweden was aanzienlijk verzwakt. Door de oorlogsvluchtelingen groeide de omvang van de gemeenschap tot 1.200 mensen.

De rol van de Finnen was controversieel, maar leidde in 1840 tot het koninklijk besluit om het Fins als een inheemse Zweedse taal te erkennen. De Finse burgeroorlog in 1918 en de Tweede Wereldoorlog veranderden het karakter van de Finse kerk fundamenteel: veel vluchtelingen, waaronder veel kinderen, moesten worden opgevangen en verzorgd. Tussen 1945 en 1950 verviervoudigde het aantal parochianen tot meer dan 5.800, en in 1970 was het aantal gestegen tot 20.000, hoewel lang niet iedereen kerkganger werd.

Vandaag de dag is Finska kyrkan een integraal onderdeel van Stockholm. In 1975 vierde de kerk haar 250-jarig bestaan in aanwezigheid van de koning; in 1983 werd de 450e verjaardag van de dag van de eerste Finse kerkdienst in Stockholm gevierd. De kerk en haar zwanenorgel uit 1790/92 zijn gerestaureerd; er worden regelmatig concerten gegeven, waaraan ook de twee koren van het gebouw meewerken. Daarnaast is er natuurlijk het gebruikelijke gemeentewerk.