Wiesbaden is altijd een centrum van aantrekkingskracht geweest voor Russische immigranten die om verschillende redenen naar de Hessische hoofdstad kwamen en er hun sporen achterlieten. De nauwe familiebanden tussen het Huis Nassau en de Russische tsaar speelden daarbij een doorslaggevende rol. Ook de bouw van de Russisch-orthodoxe kerk op de Neroberg en de aangrenzende begraafplaats, die lange tijd tot de enige buiten het tsaristische rijk behoorden, kunnen hierop worden teruggevoerd.
Geschiedenis van de oorsprong
Toen hertog Adolph van Nassau en zijn pasgetrouwde echtgenote groothertogin Elisabeth op 26 maart 1844 Wiesbaden binnenkwamen, werden zij toegejuicht door de menigte. Het paar had twee maanden eerder hun schitterende bruiloft in St. Petersburg gevierd. Zij zouden echter geen lang leven samen hebben. Het amper 18-jarige nichtje van tsaren Alexander I en Nicolaas I stierf bij de geboorte van hun dochter in januari 1845. De rouwende hertog besloot daarop op de Neroberg in Wiesbaden een Russisch-orthodoxe kerk te bouwen, zodat Elisabeth in overeenstemming met haar geloof kon worden begraven. De bouw van de kerk zou, met toestemming van de tsaar, gefinancierd worden met de bruidsschat van een miljoen zilveren roebels.
Bouw
De bouw van de kerk werd overzien door hoofdarchitect Philipp Hoffmann, die speciaal naar Rusland reisde om onderzoek te doen naar de bouw van Russisch-orthodoxe kerken. Hij was bijzonder geïnteresseerd in het combineren van typisch Russische architectonische vormen met de Italiaanse Renaissance. Hij werd geïnspireerd door de Kerk van de Verlosser in Moskou. In 1847 werd naar dit model de Russisch-orthodoxe St. Elisabethkerk gebouwd, in de volksmond bekend als de "Griekse kapel", van lichte zandsteen uit de Pfalz. Het werd ingewijd volgens de Grieks-orthodoxe ritus op 25 mei 1855. In een plechtige processie werden de overleden hertogin en haar dochter overgebracht van de Sint-Bonifatiuskerk naar de nieuwe Russisch-orthodoxe kerk, waar zij hun laatste rustplaats vonden in de crypte. Precies onder de sarcofaag van wit Carrara marmer, een werk van de bekende Wiesbadense beeldhouwer Emil Hopfgarten, die de overledene liggend afbeeldde met een krans van rozen in het haar.
Russische kerk met renaissance-interieur
Het heilige gebouw met zijn vijf uivormige koepels, bekroond door vuurvergulde koepels, en de op het zuiden gerichte orthodoxe kruisen ziet er van buiten Russisch uit. Het marmeren interieur daarentegen doet denken aan de Italiaanse Renaissance. De gelovigen komen de kerk binnen via de westelijke ingang. De zuidelijke ingang was gereserveerd voor de hertogelijke familie en werd voorgoed gesloten na de troonsafstand van tsaar Nicolaas II. Bij het binnenkomen van de kerk is het eerste wat opvalt de drie verdiepingen hoge iconostase, gemaakt door Carl Timoleon von Neff. De iconen, die westerse invloeden vertonen, zijn van elkaar gescheiden door kleine marmeren zuilen. Het interieur van de koepel is versierd met fresco's van de Berlijnse schilder August Hopfgarten.
De begraafplaats
In 1856, een jaar na de plechtige inwijding van de Russisch-orthodoxe kerk op de Neroberg in Wiesbaden, stelde de moeder van de overleden hertogin voor een Russisch-orthodox kerkhof aan te leggen. De prinses was zelfs bereid de helft van de kosten op zich te nemen. De andere werd gedragen door het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Zoals reeds het geval was geweest voor de nabijgelegen kerk, nam Philipp Hoffmann de planning op zich. Naast vele Russisch-orthodoxe gelovigen, die in de begintijd zelfs uit Zwitserland en Frankrijk kwamen, hebben ook beroemde persoonlijkheden hun laatste rustplaats op de begraafplaats gevonden. Onder hen zijn twee kinderen van tsaar Alexander II en de Russische schilder Alexej von Jawlensky.
