Ligging, landschap en geografie: steenachtige bodem, zwart eiland, hoge kliffen.
Het Zweedse eiland Öland, 1.347 km² groot, in de Oostzee ligt in het zuidwesten van de 11.000 km² grote provincie Kalmar län. Het is het op één na grootste eiland van het land en is met het vasteland verbonden door de Ölandbrug ("Ölandsbron"), die tussen 1968 en 1972 werd gebouwd en meer dan zes kilometer lang is. Tussen het vasteland en het eiland ligt de zeestraat Kalmarsund met het rotseiland Blå Jungfrun, slechts 0,66 km² groot en schaars begroeid met loofbos. In de regionale folklore wordt de "Blauwe Maagd" sinds de middeleeuwen beschouwd als een ontmoetingsplaats voor heksen, vandaar dat zeelieden het vaak Blåkulla blå ("Zwart eiland") noemden en het vermeden. Blå Jungfrun is ook de naam van het omliggende nationale park en Natura 2000-gebied, dat bijna 2 km² beslaat. Öland zelf presenteert zich als een vlakke hoogvlakte van kalksteen, zandsteen en leisteen, een dorre zone met voornamelijk kleine bomen en struiken en grassen. Een indrukwekkend natuurmonument aan de westkust zijn de 120 kalkstenen zuilen Byrums raukar bij Byrum, die tot vier meter hoog zijn. In het zuiden ligt het heidelandschap Stora Alvaret, dat ruim 56 hectare beslaat. Het agrarische landschap van Zuid-Öland staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO en beslaat ongeveer 560 km² en een derde van het eiland. Op Öland wonen momenteel bijna 26.000 inwoners in de twee gemeenten Borgholm en Mörbylånga. In de gemeente Borgholm in het noorden van het eiland, met een oppervlakte van ongeveer 681 km², wonen momenteel bijna 11.000 mensen in 26 dorpen, gehuchten en nederzettingen. In Mörbylånga, op de zuidelijke helft van het eiland, wonen momenteel ongeveer 15.000 mensen in 20 dorpen op een oppervlakte van iets meer dan 668 km².
Geschiedenis, heden en toekomst: begraafplaatsen, menhirs, lange-afstandshandel, Thing site
Het bestaan van jagers op Öland gaat vermoedelijk terug tot 9.000 jaar geleden. Boeren vestigden zich op het eiland in het Neolithicum, ongeveer 6000 jaar geleden. De doorgangsgraven in Resmo, de oudste van de meer dan 13.000 archeologische vindplaatsen, dateren ook uit deze fase. In de Bronstijd, ongeveer 3500 jaar geleden, handelden de toenmalige bewoners in bont en huiden in het Oostzeegebied. In de grote grafheuvels, bijvoorbeeld in Blå rör bij Borgholm en op de klif bij Köpings klint, zijn metalen voorwerpen uit deze periode gevonden, waarvan sommige uitvoerig zijn bewerkt. Typisch voor het hele eiland zijn ook de uitgebreide begraafplaatsen, waarvan de grootste in Gardstorp, Gettlinge, Klinta, Seby en Segerstad zijn. De twee kalkstenen platen van de Tingstad flisor in Stora Alvaret, elk drie meter hoog en 1,5 meter breed, vormden een prehistorische Thing site. Tijdens de volksverhuizing van de 4e tot de 6e eeuw verliet de Germaanse stam van de Warns/Varijnen het eiland. In die tijd werden de grote kastelen Gråborg en Eketorp (Mörbylånga) en Ismantorp bij Rälla en Långlöt (Borgholm) gebouwd. In het midden van de 8e eeuw was er een nederzetting bij Köpingsvik (Borgholm) met ongeveer 4.000 inwoners. Tegelijkertijd zou Öland hebben behoord tot het domein van de legendarische figuur "Sveakönig". Van de 14e tot de 17e eeuw waren Denemarken en Zweden afwisselend regent over het eiland. Tot 1801 was heel Öland een koninklijk jachtgebied. De boerenbevolking werd verboden te jagen en hout te kappen, en honden en wapens te houden. De Böda-opstand van 1850 werd militair neergeslagen. Om de groeiende bevolking in de 19e eeuw te voeden, werden heidevelden drooggelegd en omgezet in landbouwgrond. Toch emigreerden veel eilandbewoners naar Denemarken, Duitsland en de VS vanwege de slechte economische situatie. Tegenwoordig zijn vis, landbouw en conserven de belangrijkste industrieën. Voor de toekomst vestigen veel inwoners hun hoop op het toerisme, dat zich langzaam maar zeker ontwikkelt.
Kunst, cultuur en attracties: Kastelen, kerken, molens, vuurtorens, musea
Waarschijnlijk de belangrijkste bezienswaardigheden op het dunbevolkte eiland zijn de vele historische gebouwen, waarvan sommige nog compleet zijn, andere alleen nog in ruïnes. Tot de oudste gebouwen behoren de ongeveer 20 kastelen uit de ijzertijd, waarvan er vandaag de dag nog 16 kunnen worden bezocht. Naast de bovengenoemde kastelen zijn de kastelen van Bårby, Träby, Triberga en Sandby bij Gårdby (Mörbylånga), evenals Hässleby, bekende en populaire bestemmingen voor geïnteresseerde toeristen. De historische windmolens op Öland dienen ook vaak als fotomotief. Van de 2.000 windmolens die ooit in de 19e eeuw bestonden, staan er nu nog 400 overeind. Bijzonder bezienswaardig zijn de molens in Lerkaka, Störlinge, Sandviks Kvarn, Strandtorp en Jordhamn (Borgholm), waarvan sommige trouw aan het origineel zijn gereconstrueerd. De gasten van het eiland bezoeken ook graag de eeuwenoude kerken. Indrukwekkende en monumentale heilige gebouwen zijn te vinden in Gärdslösa, Långlöt, Högby, Källa en Egby in Borgholm en Resmo in Mörbylånga. Vanuit de verte zijn ook de vuurtorens "Långe Erik" op het eiland Stora voor de noordelijke punt van Öland en "Långe Jan" bij Gräsgårds op de zuidelijke punt zichtbaar. Talrijke voorwerpen uit de lange geschiedenis van het eiland zijn te bewonderen in het Öland Museum voor Kunst en Cultuurgeschiedenis in Himmelsberga en in het Stadsmuseum van Borgholm. Beide huizen hebben ook permanente tentoonstellingen over de plattelandscultuur op Öland. In de nederzetting Skedemosse (Borgholm) wordt de geschiedenis van het gelijknamige veengebied, dat in de 19e eeuw werd drooggelegd, belicht. Een groot plezier voor het hele gezin is een ritje met de museumtrein "Böda Skogsjärnväg" door het Böda Ecopark op de noordpunt van Öland.
Parken, tuinen en groene ruimten: schapen en vogels, Neptunes' velden en betoverd bos
Sinds de opening in 1974 wordt het 30.000 m² grote attractie- en dierenpark "Ölands Djur & Nöjespark" bij Färjestaden en Möllstorp in Borgholm goed bezocht, vooral in de zomermaanden. In een van de vijf grootste pretparken van Zweden vinden de bezoekers een dierentuin met ongeveer 100 dieren en talrijke attracties, vakantiehuisjes, een restaurant en het modern vormgegeven plezierbad "Pirat Island". De schapen, alomtegenwoordig op vele plaatsen op Öland, zijn gemakkelijk te zien op de herdersweiden in Ottenby in het zuiden, waar rond het midden van de 16e eeuw een grote koninklijke schaapskooi compleet met schuur en stoeterij stond. Vlakbij ligt het vruchtbare cultuurlandschap van Mörbylångadalen, waar nog op grote schaal granen, aardappelen, uien en zelfs aardbeien worden verbouwd. Ongeveer 250 vogelsoorten zoals eenden, ganzen, zwaluwen en haviken kunnen worden waargenomen in de "Stora Frö"-faciliteit bij Beijershamn en Färjestaden in Mörbylånga. Informatief is de geologische tuin inclusief rotspad in Degerhamn, waar een barbecueplaats met banken en tafels uitnodigt tot vertoeven. De rustplaats Möckelmossen bij Resmo en Stenåsa biedt een prachtig uitzicht op de zee en de heide. Tot de mooiste van de 75 natuurgebieden op Öland behoren Trollskogen ("Betoverd woud") in het Böda Ecopark, het keienveld van Neptuni åkrar ("Neptunusvelden") bij Byxelkrok en het ruige Alvar-landschap rond Vickleby in Mörbylånga.
Festivals, feesten en folklore: oogstdank, pompoenen en vreugdevuren aan het begin van de herfst
Als agrarisch eiland viert Öland het oogstfeest traditioneel uitgebreid en uitbundig. In Zweden en op het eiland is de naam voor dit evenement, dat zeer populair is bij de bevolking na afloop van het jaarlijkse groeiseizoen, "Mickelsfest" of "Mickelsmäss". Wanneer de oogst eindelijk is binnengehaald en het vee op tijd naar de stallen is teruggebracht voor het begin van de winter, kunnen de boeren opgelucht ademhalen, pauzeren en een welverdiende pauze inlassen. Op Öland wordt het Oogstfeest ook wel "Skördefest" genoemd. Nadat het festival in 1997 voor het eerst op grote schaal werd aangekondigd en met succes werd georganiseerd, trekt het jaarlijks in het laatste weekend van september regelmatig meer dan 100 000 bezoekers naar Öland. Het is nu het grootste oogstfeest in Zweden en werd in het verleden opgeluisterd door prominente gasten als de Zweedse kroonprinses Viktoria en voormalig staatsminister Göran Persson. De 900 verschillende activiteiten in de dorpen omvatten tentoonstellingen, beurzen, markten, festivals en concerten. De pompoen, die op een baal stro wordt geplaatst, dient ook als symbool om de plaats van een evenement aan te geven. In veel ateliers en galeries worden bijvoorbeeld vernissages en installaties gehouden en op de boerderijen en in de schuren worden culinaire lekkernijen aangeboden. Weelderige verlichting en grote vuren verlichten het begin van de herfst en zorgen voor een gezellige sfeer.
Vrije tijd, sport en activiteiten: wandelen, fietsen, paardrijden, snoepen en jeu de boules
Öland is gemaakt voor ontspannen wandelen dankzij de uitgestrekte landschappen zonder veel bergen of hellingen. De schoonheid van het eiland kan het best te voet worden verkend langs een van de vele goed aangegeven routes. Bijzonder aan te bevelen zijn bijvoorbeeld de Stora Alvar Trail (13 kilometer) van Karlevi naar Frösslunda, de Örnkullen (5,5 kilometer) bij het Kritmossenmeer en de Bårby-Källa Trail (6 kilometer) rond het Möckelmossenmeer. Het Gösslunda-pad (7 kilometer) bij Resmo en Triberga, het pad van Tingstad Flisor naar Penåsa (5 kilometer) en het Millersten-pad (7,2 kilometer) over een voormalige spoordijk bieden ook mooie indrukken. Het eiland heeft ook een groot aantal goed onderhouden fietspaden. De Ekopark Trail (40 kilometer) door het Bödaskogen bos in Sveaskogs Ekopark, het Ölandsleden (Ölands Trail) netwerk van 400 kilometer zijwegen met weinig verkeer, en de groen bewegwijzerde Sverigeleden (Sweden Trail) van de Ölandbrug naar Grankullavik in het noorden zijn bijzonder populair bij bezoekers. Een leuke bestemming voor een vakantie met kinderen is de "Karamellkokeri" (snoepfabriek) in de voormalige dorpsschool van Bredsättra aan de oostkust, waar de kleurrijke zuurstokken nog steeds met de hand worden getrokken en ook zelfgebakken cake wordt geserveerd. De enige overdekte jeu de bouleshal van Öland, de "Boulebahn" in Tjusby, heeft negen banen, een snackbar met alcohol en een vergaderruimte. Ruiters en paardenliefhebbers kunnen begeleide tochten maken met de paarden van "Western Adventures" in Smedby.
Gastronomie, nachtleven en culinaire hoogstandjes: aardappelen en vis vers op tafel
Een typisch gerecht voor Öland, evenals voor Småland in Zuid-Zweden, is de aardappelknoedel "Kroppkakor", gevuld met spek en uien en geserveerd met lingonbessencompote, room en warme boter, die ook in pakjes in veel supermarkten te koop is. Een traditioneel en smakelijk gerecht is ook de delicate stoofschotel "Janssons frestelse" (Jansson's verleiding) met ansjovis, dille, aardappelen, room en uien, die vroeger meestal werd bereid in de ovens van de glasblazerijen die 's avonds nog warm waren. Naast aardappelen en kool zijn peulvruchten zoals erwten en bruine bonen, die al in de 18e eeuw als goedkoop en duurzaam voedsel dienden op zeilschepen, een belangrijk onderdeel van de Zweedse thuiskeuken. Bruine bonen van gecertificeerde biologische landbouwbedrijven hebben sinds 2010 een beschermde geografische aanduiding en worden niet alleen ingeblikt, maar ook verwerkt tot lekkere bonenchips. Natuurlijk mag verse vis rechtstreeks uit zee of in gerookte vorm op geen enkel menu in Zweden ontbreken; met name zalm en haring zijn in de restaurants in talloze heerlijke variaties verkrijgbaar. "Gravad Lax (gefermenteerde zalm) met een zoete mosterdsaus en Strömming Smörgås (haringbrood) smaken bijzonder goed na lange wandelingen of fietstochten. Er zijn momenteel ongeveer 60 bars, cafés en restaurants in heel Öland, met het meest gevarieerde gastronomische aanbod in de grotere steden Borgholm, Färjestaden en Mörbylånga.
Economie, handel en industrie: Aluin en kalk waren het "goud" van Öland
Tot het einde van de 19e eeuw stond Öland in heel Zweden en Scandinavië bekend als plaats van herkomst en leverancier van hoogwaardige grijze en rode kalksteen als bouwmateriaal. Zo werd de kathedraal van Lund in de Zuid-Zweedse provincie Skåne aan het begin van de 12e eeuw gebouwd met steen van het eiland. Vanaf de 14e eeuw begon de kalkverbranding in grote hoeveelheden, en het malen van de stenen met rondrennende paarden en ossen, dat toen nog gebruikelijk was, werd vanaf 1850 vervangen door de nieuwe door de wind aangedreven schuurmolens. Deze waren nog in bedrijf tot het begin van de jaren 1930, en de enige overgebleven Zweedse schuurmolen staat in Jordhamn aan de westkust van Öland. Een van de laatste met steenkool verwarmde kalkovens is te bezichtigen in het voormalige vissersdorp en het huidige openluchtmuseum Bruddesta bij Äleklinta en Borgholm. Van de aluinproductie die in de 18e en 19e eeuw zo belangrijk was op Öland, vooral rond Degerhamn aan de Kalmar-sund, zijn alleen de niet meer gebruikte steengroeven en fabrieken overgebleven. Het natuurlijk gewonnen aluinzout werd al in het midden van de 19e eeuw vervangen door chemische productie als beitsmiddel voor verven en looien en in de geneeskunde.
Vervoer, infrastructuur en toegankelijkheid: over land, over zee of door de lucht
Om met de auto of huurauto naar Öland te gaan, gebruikt u de Ölandbrug tussen Kalmar en Färjestaden. De regelmatige bussen van de lijn "Silverlinjen", die Stockholm het hele jaar door met Öland verbindt, rijden ook over de brug. De treinen van de Zweedse spoorweg "SJ" rijden meerdere keren per dag van Göteborg, Malmö en Stockholm naar de stad Kalmar op het vasteland tegenover Öland. Havens met ligplaatsen voor boten en schepen zijn te vinden in Byxelkrok, Böda, Källa, Sandvik, Kårehamn, Borgholm, Stora Rör, Bläsinge, Färjestaden, Mörbylånga, Degerhamn en Grönhögen. Vliegvelden voor privévliegtuigen bevinden zich in Byxelkrok, Borgholm en Sandvik. Er zijn regelmatige rechtstreekse vluchten naar Kalmar Airport vanaf Stockholm-Bromma en Stockholm-Arlanda.